Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamına alınan her mesleğin kendine göre zorlukları bulunuyor. Çalışanlar yaptıkları işe göre çeşitli riskler ve tehlikeler ile karşılaşabiliyor. Bazı meslekler sürekli sağlığa zarar verdiği için çalışanların hayatını olumsuz etkiliyor. Psikolojik veya fiziksel olarak bedeni yıpratan meslekler SGK tarafından ayrı bir kapsama alınıyor. SGK tarafından belirlenen listeye göre çalışanları yıpratan mesleklerde çalışanlara yıpranma payı kapsamında ek prim imkanı tanınıyor.
SGK Yıpranma Payı ve Ek Prim Nedir?
Farklı sektörlerde çalışan işçiler, farklı mesleki zorluklar ile karşılaşıyor. Bazı meslekler çalışanların sağlığı üzerinde zamanla olumsuz etki gösteriyor. Mesleki deformasyon kaynaklı hak kaybının önüne geçilmesi için SGK bu mesleklere yıpranma payı ekliyor. Halk arasında yıpranma payı olarak bilinen bu hak, zor mesleklerde çalışanlara tanınıyor. Yıpratıcı mesleklerde çalışanlar, diğer meslek gruplarına göre daha kısa sürede emekli olma hakkına ulaşıyor.
İş dünyasında daha fazla ve daha çabuk yıpranan işçilerin mesleğine göre farklı ek primler ödeniyor. Sistem olarak çalışma süresine göre yıpranma payı alan işçilere her yıl ilave prim gün sayısı ekleniyor. Dolayısıyla yıpranma payı kapsamında çalışanlar, mesleklere göre farklı sayılarda prim ödemesi yapmış oluyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında itibari hizmet süresi kapsamında bu meslektekilere yıpranma payı adıyla nakit yardımlar da yapılıyor.
Yıpranma Payı Kapsamına Giren Meslekler
Asit üretimi yapan fabrikalarda çalışanlara her sene 90 ila 180 gün arasında değişen ek prim günü hakkı veriliyor.
Radyoaktif, radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynak işçilerine her yıl 90 gün ek prim hakkı veriliyor.
Alüminyum fabrikalarında çalışanlara her sene 60 ek prim günü veriliyor.
Madenlerde ve yer altında çalışan işçilere her yıl 180 gün ek prim hakkı verilir.
Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlara her yıl 60 – 90 gün ek prim günü hakkı verilir.
Cam fabrikalarında çalışanlara 60 gün ek prim günü hakkı verilir.
Cıva üretimi yapan fabrika işçilerine her yıl 90 gün ek prim günü hakkı veriliyor.
Çimento ve kok fabrikalarıyla termik santrallerde çalışan kişilere her yıl 60 gün ek prim günü hakkı veriliyor.
Su altında veya basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işlerde çalışanlara her yıl 60 gün ek prim günü hakkı verilir.
TSK’da subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ile erler her yıl 90 gün ek prim günü hakkından yararlanabiliyor.
Emniyet ve MİT mensuplarına her yıl 90 gün ek prim günü hakkı veriliyor.
Gazeteciler, TRT basın kartına sahip çalışanlar ve TBMM üyeleriyle bakanlar 90 gün fiili hizmet zammından yararlanabiliyor.
